Kod genetyczny

Lekcja opracowana dla klasy trzeciej o profilu podstawowym

Wymienione poniżej cele lekcji przybliżą Ci treści i umiejętności, które zdobędziesz jeszcze przed terminem lekcji. Lekcja będzie okazją do ich udoskonalenia i wyjaśnienia wszystkich wątpliwości, które się pojawią.

Cele lekcji:

  • wskazywanie kodu genetycznego jako sposobu zapisu informacji genetycznej
  • omawianie cech kodu genetycznego
  • określanie sekwencji aminokwasów w białku
  • odtwarzanie informacji genetycznej na podstawie łańcucha polipeptydowego

Przed przystąpieniem do poznawania nowych zagadnień dotyczących kodu genetycznego sprawdź swoją wiedzę, którą zdobyłaś/eś na poprzedniej lekcji, rozwiązując zadania dotyczące ekspresji genów dostępne pod linkami:

transkrypcja – zadania

translacja – zadania

Jeśli miałaś/miałeś problem z tym materiałem, to możesz przystąpić do powtórki korzystając z dostępnych na stronie Khan Academy artykułów pod linkami:

Artykuł o transkrypcji

Artykuł o translacji

Teraz pora na filmik i artykuł, które wprowadzą Cię w nowe dla Ciebie zagadnienia związane z tematyką kodu genetycznego:

Kod genetyczny – film

Kod genetyczny – artykuł

Pamiętaj, że materiały możesz przeczytać/przesłuchać tyle razy ile potrzebujesz. Ponadto, możesz do nich wrócić podczas lekcji.

Jeśli uważasz, że wystarczająco przyswoiłaś/łeś sobie treść artykułu i opanowałaś/łeś wiedzę pokazaną na filmie to pora na zadania sprawdzające. Teraz dowiesz się, jak skuteczne były Twoje starania i jakie są efekty Twojej pracy.

Uwaga! Jeśli okaże się, że masz problem z jakimiś zadaniami, to spokojnie możesz je pominąć. Wrócimy do tego na lekcji 😊

Pamiętaj, że do rozwiązania niektórych zadań powinnaś/powinieneś mieć stale pod ręką tabelę kodu genetycznego. Nie musisz uczyć się tego na pamięć. Tabela jest w podręczniku na stronie 15, a także w artykule, którego treść pilnie śledziłaś/łeś.

Powodzenia!

Zadanie 1

Określ sekwencję aminokwasów w białku, które jest produktem genu o podanej sekwencji nukleotydowej:

AAC GAA GTT TAC AAA TTG TTC TGC TAC TAA ACT

Aby poprawnie rozwiązać to zadanie kieruj się wskazówkami:

Krok 1: Podaj komplementarną do genu sekwencję mRNA

Krok 2: Znajdź kodon START , a następnie od tego momentu, wykorzystując tabelę kodu, dokonuj odczytu sekwencji aminokwasowej zakodowanej we fragmencie mRNA, który udało Ci się ustalić.

Zadanie 2

Podaj możliwą sekwencję nukleotydów mRNA kodującą fragment białka o podanej sekwencji aminokwasowej. Wykorzystaj tabelę kodu genetycznego:

Met – Tyr – Leu – Thr – Cys – Gly

Wskazówka Rozwiązując to zadanie, pamiętaj o tym, że kod genetyczny jest zdegenerowany. Dlatego niektóre aminokwasy będą wyznaczane przez więcej niż jeden kodon. Postaraj się wykonać to zadanie jak najdokładniej i odnaleźć wszystkie pasujące do danych aminokwasów trójki nukleotydów. Pamiętaj też, aby na końcu sekwencji mRNA umieścić jeden z trzech kodonów STOP.

Zadanie 3

Alanina to jeden z 20 aminokwasów wchodzących w skład białek. Jest ona kodowana przez jeden z czterech kodonów w łańcuchu mRNA – GCU, GCC, GCA lub GCG.

Uzasadnij, na podstawie powyższej informacji, że kod genetyczny jest:

trójkowy , zdegenerowany, jednoznaczny.

Wskazówka To zadanie dotyczące cech kodu genetycznego, wydaje się być bardzo proste, pamiętaj jednak, aby uzasadniając każdą z tych cech kodu genetycznego odnieść się do alaniny (posłuż się w uzasadnieniu tabelą kodu genetycznego!)

Zadanie 4

Oceń prawdziwość zdań dotyczących kodu genetycznego:

  1. Tryptofan jest jednym z trzech kodonów STOP.
  2. Kodon budują trzy nukleotydy.
  3. Kodony CAU i CAC zawierają informację o histydynie.
  4. Niektóre kodony mogą wyznaczać więcej niż jeden aminokwas.
  5. Kodon oznaczający metioninę wyznacza początek odczytywania informacji o sekwencji aminokwasów w białku.

Wskazówka To chyba najłatwiejsze i najmniej czasochłonne zadanie😊  Ułatwieniem będzie oczywiście tabela kodu.

Zadanie 5

Fragment cząsteczki białka jest zbudowany z 36 aminokwasów.

a.) Podaj ile kodonów koduje informację dotyczącą tego fragmentu białka

b.) Oblicz z ilu nukleotydów składa się fragment nici DNA kodującej ten fragment białka.

Wskazówka dotycząca punktu a Pamiętaj, o uwzględnieniu kodonu STOP, który nie wyznacza żadnego aminokwasu 😊 Nieco podchwytliwe, ale głowa do góry, na pewno dasz sobie radę.

Wskazówka dotycząca punktu b Pamiętaj o tym, że każdy kodon to trójka nukleotydów i obowiązkowo dolicz trzy nukleotydy tworzące kodon STOP.

Gotowe!

Wynotuj wszystkie wątpliwości. Postaramy się rozwiać wszystkie podczas lekcji.

Do zobaczenia!